W The Lancet ukazało się omówienie aktualnego stanu wiedzy dotyczącego roli trójglicerydów w patogenezie chorób kardiologicznych.
Po wprowadzeniu statyn, szczególną uwagę w terapii hiperlipidemii zwrócono na obniżenie LDL i wpływ na HDL. Tymczasem najnowsze badania epidemiologiczne i genetyczne udowodniły wpływ podwyższonego stężenia trójglicerydów, a przez to także lipoprotein bogatych w trójglicerydy (TRL, do których należą chylomikrony, VLDL oraz ich remnanty) na ryzyko sercowo-naczyniowe. Badania obserwacyjne potwierdziły, że wraz ze wzrostem stężenia trójglicerydów (TG), zwiększa się procentowa zawartość cholesterolu w remnantach, co pogarsza rokowanie chorych i zwiększa ryzyko miażdżycy i jej powikłań. Niewyjaśniona pozostaje obserwowana korelacja wysokiego stężenia TG z niskim HDL.
O ile w większości europejskich krajów TG oznacza się rutynowo na czczo, to nie jest to postępowanie konieczne, np. w Danii od 2009 r oznaczeń dokonuje się bez związku z posiłkiem, a badanie powtarza się na czczo jedynie wyjątkowo i tylko u chorych z poziomem TG>4mmol/L (czyli >350mg/dl). Wynika to z faktu, że TG wykazują znaczną zmienność dobową, a ich stężenie przygodne lepiej koreluje ze średnim stężeniem w trakcie doby. Postępowanie takie jest również łatwiejsze dla pacjenta. Oszacowano, że w 2-6 godzin od spożycia posiłku następuje wzrost TG średnio o 0,2-0,4 mmol/l, czyli ok. 15-30 mg/dl, co jest wzrostem właściwie nieistotnym klinicznie.
Stwierdzane stężenie TG między 2-10 mmol/l (160-800 mg/dl) koreluje z ryzykiem sercowo naczyniowym, natomiast wyższe jest także czynnikiem ryzyka ostrego zapalenia trzustki. Przy bardzo dużych stężeniach TG spada aterogenny potencjał TRL (cząsteczki te są wtedy zbyt duże, aby przejść do intima media).
Wyniki dużych badań klinicznych, w tym Copenhagen City Heart Study oraz Women’s Health study udowodniły związek między stężeniem TG a ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych. Kobiety ze stężeniem TG>400 mg/dl, w porównaniu do tych z TG<100 mg/dl w 30-letnim okresie obserwacji miały skorygowane o wiek 17-krotnie wyższe ryzyko zawału serca, 6-krotnie choroby wieńcowej, 5-krotnie udaru mózgu oraz 4-krotnie wyższą śmiertelność z jakiejkolwiek przyczyny. Ryzyko związane ze stężeniem TG było podwyższone również u mężczyzn (odpowiednio pięcio-, trzy-, trzy- i dwukrotnie dla odpowiednich zdarzeń kardiologicznych).
Wiadomo również, że podwyższone TG pomimo obniżenia LDL przy pomocy statyn, wiążą się z podwyższonym ryzykiem kardiologicznym (na tej podstawie wysunięto hipotezę tzw. ryzyka resztkowego zdarzeń sercowo-naczyniowych, pozostałego pomimo optymalnego leczenia statyną).
Autorzy podkreślają rolę czynników genetycznych, które obok stylu życia odgrywają ważną rolę w stężeniu TG i wpływie na ryzyko sercowe. Obserwowano wpływ ponad 30 genów, (często jednoczasowy) w tym rzadkich mutacji genów jak: LPL, APOC2, APOA5, LMF1, GPIHBP1, and GPD1. Ich wpływ na TRL i TG skutkuje reakcją zapalną w ścianach naczyń, co ma wpływ aterogenny. Autorzy podkreślają jednak, że główną przyczyną hipertriglycerydemii jest otyłość i nadmierne spożycie alkoholu, a niebagatelne znaczenie ma styl życia, wysiłek fizyczny, dieta.
Opracowane na podstawie: Lancet / Sierpień 2014
Łukasz Jankowski
Nordestgaard B, Varbo A. Triglycerides and cardiovascular disease, LINK: Lancet 2014;384:626
