Choroby układu krążenia pozostają jedną z głównych przyczyn zgonów na całym świecie. W wielu krajach podejmowane są różnorodne działania prewencyjne mające na celu zmniejszenie śmiertelności z powodu tych schorzeń. Wyjątkowym przykładem skutecznej prewencji jest Finlandia, która w ostatnich dekadach znacząco obniżyła śmiertelność na choroby układu krążenia dzięki skoordynowanym działaniom na różnych poziomach.
Finlandia jako wzór systemowego programu interwencyjnego
W latach 70. XX wieku Finlandia była krajem o jednym z najwyższych wskaźników śmiertelności z powodu chorób sercowo-naczyniowych. Zdecydowana interwencja rozpoczęła się od projektu „North Karelia”, który miał na celu zmniejszenie liczby przypadków zawałów serca i udarów.[1] Kluczowe działania obejmowały:
- Edukację społeczeństwa – prowadzono intensywne kampanie edukacyjne, mające na celu zwiększenie świadomości na temat czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takich jak palenie tytoniu, niewłaściwa dieta i brak aktywności fizycznej.
- Zmiany w diecie – wprowadzono szeroko zakrojone programy promujące zdrową dietę, w tym zmniejszenie spożycia tłuszczów nasyconych i soli oraz zwiększenie konsumpcji owoców i warzyw. Przemysł spożywczy został zachęcony do produkcji zdrowszych alternatyw.
- Kampanie antynikotynowe – rząd przyjął rygorystyczne przepisy antynikotynowe oraz programy wspierające osoby chcące rzucić palenie.
- Promocję aktywności fizycznej – zachęcano do zwiększenia aktywności fizycznej poprzez budowę infrastruktury, takiej jak ścieżki rowerowe i tereny rekreacyjne.
Dzięki tym działaniom, wskaźnik śmiertelności z powodu chorób układu krążenia zmniejszył się o ponad 80% w ciągu 40 lat. To spektakularne osiągnięcie pokazuje, jak skuteczna może być skoordynowana prewencja zdrowotna oparta na edukacji i zmianach stylu życia.
Statystyki globalne i polskie
Na całym świecie, najwięcej zgonów z powodu zawałów serca i udarów odnotowuje się w krajach o niskim i średnim dochodzie. Wynika to z ograniczonego dostępu do opieki zdrowotnej, niskiej świadomości zdrowotnej i wyższych wskaźników palenia oraz otyłości. Według Światowej Organizacji Zdrowia około 17,9 miliona ludzi umiera rocznie z powodu chorób sercowo-naczyniowych, co stanowi 31% wszystkich zgonów na świecie.[2]
W Polsce, choroby układu krążenia także zabijają Polaków najczęściej – odpowiadają one za około 45% wszystkich zgonów w 2021 roku.[3] Wysoki wskaźnik palenia, niezdrowa dieta i brak aktywności fizycznej są głównymi czynnikami ryzyka. Niemniej, dzięki kampaniom zdrowotnym i poprawie opieki medycznej, odnotowano stopniowy spadek śmiertelności z powodu tych chorób. Zmiana jest możliwa – potwierdzają to fakty!
Tych, którzy chcą zgłębić temat, odsyłamy do źródeł takich jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) oraz Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny (NIZP-PZH), które regularnie publikują aktualne dane i rekomendacje dotyczące prewencji chorób układu krążenia.
[1] „Wpływ zdrowego stylu życia na zmniejszenie ryzyka zgonów sercowo-naczyniowych Healthy lifestyle reduces cardiovascular mortality” Longina Kłosiewicz-Latoszek, Barbara Cybulska, Choroby Serca i Naczyń 2012, tom 9, nr 5, 273–281
[2] termedia.pl
[3] pulsmedycyny.pl
