Każdego roku 27 marca obchodzony jest World Adherence Day, dzień poświęcony zwiększaniu świadomości na temat przestrzegania zaleceń terapeutycznych. Dla wielu osób leczenie ogranicza się jedynie do przyjmowania przepisanych leków, jednak w rzeczywistości sukces terapii zależy od wielu czynników, takich jak: styl życia, systematyczność w stosowaniu leków czy odpowiednia komunikacja z lekarzem.
Tymczasem badania wskazują, że aż połowa pacjentów z chorobami przewlekłymi nie przestrzega zaleceń terapeutycznych, co prowadzi nie tylko do pogorszenia ich stanu zdrowia, ale również generuje ogromne koszty dla systemów ochrony zdrowia.[1]
W jednym z europejskich krajów roczne straty związane z niewłaściwym stosowaniem terapii oszacowano na około 10 miliardów euro, a konsekwencje zdrowotne zjawiska nieprzestrzegania zaleceń medycznych mogą dotykać nawet 200 tysięcy osób rocznie.[2]
Przyczyn niestosowania się do zaleceń jest wiele. Problemy mogą wynikać zarówno z czynników indywidualnych, jak i społecznych i systemowych.[3] Jednym z kluczowych aspektów jest brak wsparcia ze strony najbliższego otoczenia. Jeśli rodzina i przyjaciele nie angażują się w proces leczenia, pacjentowi trudniej jest utrzymać zdrowe nawyki i systematyczność w terapii. Równie istotnym wyzwaniem jest złożoność leczenia – skomplikowane schematy dawkowania, konieczność przyjmowania leków o różnych porach dnia czy duża liczba preparatów mogą sprawiać, że pacjent czuje się zagubiony, przytłoczony.
Niekiedy to brak przekonania o skuteczności terapii może prowadzić do jej przerywania – może on wynikać z niewystarczającego poziomu zaufania do lekarza, czy np. wpływu niesprawdzonych informacji znalezionych w Internecie. Dlatego ważne jest korzystanie z rzetelnych źródeł wiedzy i otwarta rozmowa ze specjalistami.
Pomimo wielu trudności związanych z przestrzeganiem zaleceń terapeutycznych, istnieją skuteczne sposoby ich przezwyciężenia.
Zaangażowanie bliskich w proces leczenia może znacząco zwiększyć szanse na sukces.
Wspólne planowanie zdrowych posiłków, aktywność fizyczna czy eliminacja niezdrowych pokus w domu pomagają utrzymać właściwe nawyki. Warto również omówić z lekarzem możliwość uproszczenia terapii, zwłaszcza w przypadku leczenia przewlekłego, gdzie długoterminowe stosowanie leków wymaga dobrego dopasowania go do przyzwyczajeń pacjenta. Kluczowym krokiem jest także pełne zrozumienie planu leczenia – rozmowa z lekarzem o znaczeniu terapii oraz jej konsekwencjach może pomóc wzmocnić motywację do konsekwentnego działania.
Przestrzeganie zaleceń terapeutycznych przynosi wymierne korzyści zarówno pacjentom, jak i systemowi ochrony zdrowia. Może zapobiec zaostrzeniom chorób, zmniejszyć ryzyko hospitalizacji i poprawić ogólną jakość życia.
Pacjenci, którzy sumiennie stosują się do zaleceń, rzadziej wymagają dodatkowych wizyt lekarskich i mają większą kontrolę nad swoim zdrowiem.
Świadome podejście do leczenia to inwestycja w długoterminowe zdrowie i lepsze samopoczucie. Dlatego warto edukować się w tym temacie, współpracować z lekarzem i aktywnie angażować się w swój proces terapeutyczny.
[1] Kardas P, Lewek P, Strzondała M. Patient compliance with treatment: A critical review. Therapeutics and Clinical Risk Management. 2013;9:91-102.
[2] Vrijens B, De Geest S, Hughes DA, et al. A new taxonomy for describing and defining adherence to medications. British Journal of Clinical Pharmacology. 2012;73(5):691-705.
[3] World Health Organization. Adherence to long-term therapies: Evidence for action. Geneva: WHO; 2003.
