Ogniska miażdżycowe to nic innego jak złogi tłuszczu (cholesterolu). Gromadzenie się w jednym miejscu cholesterolu, komórek i wapnia doprowadza z czasem do formowania się w ścianie tętnicy blaszek miażdżycowych. Blaszki miażdżycowe w miarę upływu czasu zmniejszają wewnętrzną średnicę tętnic, stopniowo powodując ich niedrożność.
Blaszka miażdżycowa nie zawsze jednak rozwija się stopniowo. Czasem do jej pęknięcia może dojść nagle. Wtedy zapoczątkowany zostaje proces krzepnięcia krwi. Rozpoczyna się on od nagromadzenia się płytek krwi (rodzaj krwinek) w miejscu pęknięcia. Płytki krwi i tłuszcze zawarte w blaszkach miażdżycowych mogą następnie ulec oderwaniu i zablokować tętnicę o mniejszej średnicy – stan ten jest nazywany zatorem. Inną możliwością jest powstanie na powierzchni blaszki miażdżycowej skrzepliny, co prowadzi do nagłego uniedrożnienia tętnicy. Stan ten określa się mianem zakrzepicy.
Tworzenie się blaszek miażdżycowych jest jedną z postaci procesu starzenia się tętnic.
Inną formą starzenia się naczyń tętniczych jest stwardnienie tętnic (arterioskleroza), w przebiegu której tętnice ulegają pogrubieniu i stają się mniej giętkie.
Oba procesy składają się na schorzenie określane mianem miażdżycy.
Miażdżyca rozpoczyna się bardzo wcześnie – już w okresie dojrzewania – i przynajmniej teoretycznie postępuje bardzo wolno.
Pewne czynniki, zwane czynnikami ryzyka chorób układu krążenia, mogą przyspieszać ten proces, prowadząc do przedwczesnego starzenia się tętnic.
Blaszki miażdżycowe, zwłaszcza gdy ulegną pęknięciu, są odpowiedzialne za większość incydentów krążeniowych, do rozwoju których dochodzi w wyniku zwężenia tętnicy w miejscu, w którym zlokalizowana jest blaszka, albo wskutek zatoru naczyń tętniczych zlokalizowanych w dalszej części krwiobiegu. Do opisywanych zjawisk może dojść w jednej z tętnic wieńcowych (ostry zespół wieńcowy), tętnic mózgowych (udar niedokrwienny mózgu) lub tętnic w obrębie jednej z kończyn (ostre niedokrwienie kończyny).